حسابداری بهای تمام شده: چیست و چگونه استفاده می‌شود؟

 در حسابداری، بهای تمام شده یا Total Cost of Ownership (TCO)، به هزینه کلی مربوط به مالکیت یک دارایی از جمله تجهیزات، ساختمان‌ها، خودروها، و … اشاره دارد. در این مقاله، به توضیح مفهوم حسابداری بهای تمام شده، نحوه محاسبه آن و کاربردهای آن در حسابداری پرداخته خواهد شد.

مفهوم حسابداری بهای تمام شده

حسابداری بهای تمام شده چیست و چه اهمیتی در حسابداری دارد؟

حسابداری بهای تمام شده در واقع روشی است که در آن هزینه‌های تمام مراحل تولید یک محصول به علاوه سود شرکت، برای تعیین قیمت نهایی محصول در نظر گرفته می‌شود. به این صورت که ابتدا هزینه‌های مربوط به تهیه مواد اولیه، ماشین آلات و دستمزد کارگران و… به صورت مستقیم برای تولید محصول، محاسبه می‌شود. سپس به این مبلغ، هزینه‌های ارزش افزوده به صورت غیرمستقیم اضافه می‌شود. به عبارت دیگر، هزینه‌های مدیریتی، تحقیق و توسعه، بازاریابی و… که مرتبط با تولید محصول هستند، به هزینه‌های تولید اضافه می‌شوند تا به هزینه‌ی کل تمام شده برای تولید محصول برسیم.

مفهوم حسابداری بهای تمام شده برای تعیین قیمت محصولات بسیار مفید است. زیرا در این روش، تمام هزینه‌های مرتبط با تولید و فروش محصول به دقت محاسبه می‌شود و می‌توان از این طریق بهترین تصمیمات در خصوص قیمت‌گذاری، سودآوری و بهره‌وری را در شرکت اتخاذ کرد. همچنین، استفاده از این روش می‌تواند در تعیین قیمت‌های مناسب برای محصولات جدید کمک کند.

نحوه محاسبه بهای تمام

این بخش شامل مواردی مانند هزینه‌های مستقیم و غیر مستقیم، هزینه‌های تصادفی و هزینه‌های مربوط به نگهداری و تعمیرات خواهد بود.

برای محاسبه بهای تمام شده یک محصول یا خدمت، باید به تمام هزینه‌های مربوط به آن در طول دوره عمر مفید آن توجه کرد. به طور کلی، هزینه‌هایی که باید در محاسبه بهای تمام شده محصول در نظر گرفته شوند شامل موارد زیر می‌شوند:

۱- هزینه های تحقیق و توسعه: هزینه‌هایی که برای تحقیق، طراحی، توسعه و آزمایش محصول جدید پرداخت می‌شود.

۲- هزینه های تولید: هزینه‌هایی که برای تولید و تامین مواد اولیه، نیروی انسانی، تجهیزات و تکنولوژی مورد استفاده در تولید محصول پرداخت می‌شود.

۳- هزینه های نگهداری و تعمیرات: هزینه‌هایی که برای نگهداری و تعمیرات ماشین‌آلات و تجهیزات مورد استفاده در تولید محصول پرداخت می‌شود.

۴- هزینه های مدیریت: هزینه‌هایی که برای مدیریت کسب و کار پرداخت می‌شود.

۵- هزینه های بازاریابی و فروش: هزینه‌هایی که برای تبلیغات، فروش و بازاریابی محصول پرداخت می‌شود.

۶- هزینه های پس از فروش: هزینه‌هایی که برای خدمات پس از فروش، گارانتی، تعمیر و نگهداری محصول پرداخت می‌شود.

به علاوه، هزینه‌هایی مانند مالیات، بیمه، سرمایه‌گذاری و سایر هزینه‌های مرتبط با محصول یا خدمت نیز ممکن است در محاسبه بهای تمام شده محصول در نظر گرفته شوند.

کاربردهای حسابداری بهای تمام شده

محاسبه و دانستن بهای تمام شده در صنعت و تجارت بسیار مفید است و در بسیاری از حوزه های کسب و کار به کار می رود. برخی از کاربردهای حسابداری بهای تمام شده عبارتند از:

۱. برنامه ریزی مالی: استفاده از اطلاعات بهای تمام شده می تواند به مدیران کمک کند تا برنامه های مالی خود را با توجه به اطلاعاتی که در این زمینه دارند، تنظیم کنند.

۲. تعیین قیمت: حسابداری بهای تمام شده می تواند به کسب و کار کمک کند تا قیمت محصولات خود را با توجه به هزینه های تولید و بهای تمام شده تعیین کنند.

۳. تصمیم گیری سرمایه گذاری: در صورتی که یک شرکت تصمیم گیری در مورد سرمایه گذاری در پروژه های جدید دارد، بهای تمام شده می تواند به او کمک کند تا تصمیم درستی در این زمینه بگیرد.

۴. بررسی عملکرد: با توجه به اطلاعات بهای تمام شده، شرکت می تواند عملکرد خود را ارزیابی کند و برای بهبود آن اقداماتی را انجام دهد.

۵. حسابرسی: حسابداری بهای تمام شده به حسابرسان کمک می کند تا اطمینان حاصل کنند که هزینه های تولید محاسبه شده درست است.

به طور کلی، حسابداری بهای تمام شده می تواند به شرکت ها در برنامه ریزی مالی، ارزیابی عملکرد، تصمیم گیری سرمایه گذاری و بررسی هزینه های تولید کمک کند

مزایا و معایب حسابداری بهای تمام شده

در ادامه به بررسی مزایا این روش حسابداری خواهیم پرداخت

مزایای حسابداری بهای تمام شده عبارتند از:

دقت بیشتر در محاسبه هزینه‌ها: با استفاده از این روش، هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم مربوط به تولید یک محصول یا ارائه یک خدمت به دقت محاسبه می‌شود و این باعث می‌شود تا تصمیمات مدیریتی به‌طور دقیق‌تری اتخاذ شود.

پوشش کامل هزینه‌ها: با استفاده از حسابداری بهای تمام شده، تمامی هزینه‌های مربوط به تولید یک محصول در نظر گرفته می‌شود، حتی هزینه‌هایی که به‌صورت غیرمستقیم و در سطوح مختلف تولید ایجاد می‌شود. این باعث می‌شود تا هزینه واقعی تولید محصول به‌دقت مشخص شود و در نتیجه، قیمت‌گذاری و برآورد سود به‌طور دقیق‌تری انجام شود.

آگاهی دقیق از سود حاصل از فعالیت‌ها: با توجه به اینکه تمامی هزینه‌ها در این روش در نظر گرفته می‌شود، سود حاصل از فعالیت‌های تجاری به‌صورت دقیق‌تری محاسبه می‌شود.

برآورد دقیق از سرمایه‌گذاری: با توجه به اینکه تمامی هزینه‌ها در نظر گرفته می‌شود، این روش به مدیران کمک می‌کند تا بتوانند به‌دقت برآوردی از سود حاصل از سرمایه‌گذاری خود در حوزه های مختلف داشته باشند.